İlk derece mahkemesi tarafından ceza davasına ilişkin verilen son kararın, üst derece mahkemesi olan bölge adliye mahkemesince hem hukuka aykırılık bakımından hem de olay bakımından yeniden incelenmesini sağlayan kanun yoluna istinaf denmektedir. İkinci derece kanun yolu olan istinaf kanun yolu ile ilk derece mahkemelerinin vermiş olduğu hükümlerin denetlenmesi ve hukuka aykırılık durumlarının hukuka uygun hale getirilmesi mümkün kılınmaktadır.
Ceza davaları için istinaf kanun yolu hakkındaki hükümler Ceza Muhakemesi Kanunu’nda (CMK md.272-285) düzenlenmiştir. Kural olarak bölge adliye mahkemesi istinaf talebi olmadan ilk derece mahkemesi kararını istinaf yoluyla inceleyememektedir. Fakat bölge adliye mahkemesi 15 yıl ve daha fazla hapis cezasına ilişkin hükümleri re’sen istinaf kanun yolu ile inceleyebilmektedir. İlk derece mahkemelerinin vermiş olduğu hükümlerin aleyhine karar alınması için başvurulacak ilk kanun yolu olan istinaf hükümlerine itiraz etmek için ise istinaf mahkemesi kararı şartları uygunsa temyiz kanun yoluna başvuru yapılabilmektedir.
İstinaf başvurusu yapabilmek için, başvuru sebebi hükmü kuran ilk derece ceza mahkemesine istinaf istemini belirten bir istinaf dilekçesi verilmesi gerekmektedir. Bu yol dışında ilgili ceza mahkemesi katibine istinaf beyanında bulunulup, katibin tutmuş olduğu tutanağın hakim tarafından onaylanması da istinaf başvuru yolu olarak kabul edilmektedir.
İstinaf Başvuru Süresi Ne Kadardır?
İstinaf başvuru süresi ile ilgili hükümler CMK md. 273’ün 1. ve 2. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre, hükmün sanığın bulunduğu duruşmada açıklanması halinde istinaf başvuru süresi 7 gün olmaktadır. Sanığın hükmün açıklandığı duruşmada hazır bulunmadığı durumlarda ise 7 günlük süre, hükmün sanığa tebliğinden itibaren başlamaktadır.
İstinaf Kanun Yoluna Başvurulabilecek Karalar Nelerdir?
İstinaf kanun yoluna başvurulabilecek kararlar CMK md. 272’nin 1. ve 2. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre istinaf kanun yoluna başvurmakta kural olarak, ilk derece ceza mahkemelerinin son kararına başvuru yapılabileceği kabulü bulunmaktadır. İlk derece ceza mahkemelerinin son kararlarını, başka bir deyişle hüküm kabul edilmiş kararlarını da; mahkumiyet kararı, beraat kararı, düşme kararı, davanın reddi kararı, ceza verilmesine yer olmadığı kararı ve güvenlik tedbiri kararı şeklinde sıralamak mümkündür.
Hükme etki eden ara kararlar için de şayet başka bir kanun yolu öngörülmemişse istinaf kanun yoluna başvuru imkanı bulunmaktadır. Ancak ara karar için bir “itiraz kanun yolu” bulunuyorsa o kanun yolları tüketilmeden aynı karara ilişkin istinaf kanun yoluna başvuru yapılması mümkün olmamaktadır.
İstinaf Kanun Yoluna Başvurulamayacak Kararlar Nelerdir?
İstinaf kanun yoluna başvurulamayacak kararlar CMK md. 272/3’te düzenlenmiştir. Buna göre; 3000 tl de dahil olmak üzere adli para cezasına mahkumiyet hükümlerine karşı istinaf kanun yoluna başvurulamamaktadır. Ancak hapis cezasından çevrilen adli para cezaları, miktarı fark etmeksizin bu durumun istisnası durumundadır. Ayrıca üst sınırı 500 günü geçmeyen adli para cezasını gerektiren suçlardan beraat hükümlerine de istinaf yolu kapalı durumdadır. Son olarak da CMK md. 272/3-c hükmünde de belirtildiği üzere kanunlarda kesin olduğunun yazılı bulunduğu hükümlere de istinaf kanun yolu ile başvurulamamaktadır.
İstinaf Dilekçesinde Gerekçe Gösterilmesi Zorunlu Mudur?
İstinaf dilekçesinde gerekçe gösterilmesi konusu CMK md. 273’ün 4. Ve 5. fıkrasında düzenlenmiştir. Buna göre; sanık, katılan, katılma isteği karara bağlanmayan, reddedilen veya katılan sıfatıyla anılacak kadar suçtan zarar görenlerin dilekçe ve beyanında gerekçe bulunmaması, bölge adliye mahkemesinin istinaf incelemesi yapmasına engel değildir. Bunun yanında sanık veya katılanın avukatının da aynı şekilde istinaf başvurusu için gerekçe belirtme zorunluluğu bulunmamaktadır. Gerekçe gösterimi nitelikli bir istinaf incelemesi için gerekli olsa da kanunda böyle bir şart bulunmamaktadır.
CMK md. 273’ün 5. fıkrasında ise durum farklıdır. Buna göre Cumhuriyet savcısının istinaf başvurusu yaparken gerekçe göstermesi ve yazılı olarak bildirmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Ayrıca gerekçenin ilgililere tebliği de kanunda şart koşulmuştur.
İstinaf Mahkemesinin Verebileceği Kararlar Nelerdir?
Bölge adliye mahkemesinin (İstinaf mahkemesi) istinaf incelemesi sonucu verebileceği kararlar CMK md. 280’de düzenlenmiştir. Buna göre bölge adliye mahkemesi; istinaf başvurusunu dosya üzerinden inceleyip hukuka, usul ve esasa, delil ve işlemlere, ispat bakımından yerindeliğe herhangi aykırı bir durumun olmadığı kararıyla “esastan reddine”, var olan hukuka aykırılığı dosya üzerinden “düzeltilerek esastan reddine”, önemli bir hukuka aykırılığın tespiti sonucu “hükmün bozulmasına”, davanın bölge adliye mahkemelerinde “yeniden görülmesine” karar verebilmektedir.
Comments